Писмо од пеколот
„Клара! Немој да молиш за мене! Јас сум изгубена. Ако за тоа подетално те известувам, немој да мислиш дека тоа го правам заради пријателство. Ние овде никој не љубиме. Ова го правам под притисок на безимена моќ. Вистина, јас би сакала по можност овде да те видам, овде каде што ми е судено да бидам цела вечност. Не чуди се на оваа моја желба. Ние проклетниците сите така мислиме. Нашата волја е закоравена во злото. Иако на овој начин ти ги отворам очи, јас т оа не го правам со добра намера.
Се сеќаваш ли како пред четири години се запознавме во Минхен? Ти тогаш имаше 23 години. Кога јас стапив на служба, ти таму веќе беше шест месеци. Во почетокот, невешто нешто знаеше да ми помогнеш. Би ми дала некој добар совет. Ах, што значи тоа „добар“? Јас тогаш ти се восхитував на твојата љубов кон ближниот. Глупост! Денес сум уверена дека твојата љубов извираше од ароганција. Ти сакаше само да покажеш дека ме надминуваш. Ние тука не признаваме никакво добро. Никому!
Мојата младост ти е позната. Ќе ти спомнам некои поединости, кои можеби не ти се познати. Според планот на моите родители, јас не сум смеела да се родам. Кога дојдов на свет едната моја сестра имала 14, а другата 15 години. О, барем никогаш да не сум се родила! О, кога сега би можела да се уништам така ќе се тргнам настрана од овие маки. Никакво задоволство не би можело да се спореди со задоволството на непостојаност! Но морам да живеам. Да бидам онаква какво што сама себе сум се створила: битие со промашена цел во животот.
Мојата мајка одеше неколку пати во неделата на црква, но никогаш не ме научи да се молам. Секогаш тонеше во секојдневните грижи, иако на нас и не ни беше лошо. Зборовите: молитва, благословена вода, Црква, јас ги пишувам со неизмерен презир. Воопшто, ги мразам сите луѓе, посебно тие кои одат во црква. Сите тие работи за нас се неопишлива мака. Секое сеќавање на себе, секое сеќавање на нешто добро што во животот сме го доживеале – сето тоа е пламен на огнот. Ние не јадеме, не спиеме, не одиме. Духовно приковани, слушаме плачење и чкрипење со заби. Беснееме во непоминливото страдање. Слушаш ли? Ние овде пиеме омраза како вода. Го мразиме секој, најмногу Бог. Тоа морам да ти го протолкувам.
Блажените во небото мора да го љубат Бог. Не можат поинаку. Тие директно Го гледат во неговата блескава убавина. Тоа неизмерно ги прави среќни. Ние тоа го знаеме и тоа спознание нас не фрла во беснило. Луѓето на земјата можат, но не мораат да го љубат Бог. Можат да се одлучат и против Него. Но ние на кој Бог и пристапува како Судија како оној кој сме го презирале и отфрлиле, кој доаѓа во виорот, ние можеме само да Го мразиме и тоа со сета сила на својата зајадлива волја. Вечно. Ние доброволно сме се одлучиле против Бог. Од таа одлука ние и денес не се одрекуваме и никогаш нема да ја промениме. Разбираш ли сега зошто пеколот е вечен? Затоа, бидејќи нашата тврдокорност никогаш не може да се промени. Давам отпор за ова да ти го пишувам, но не можам да одолеам. Го правам тоа по некоја „наредба“. Со задоволство би лажела, но не можам, со задоволство би пцуела, но сум присилена тоа да не го правам. Напротив, морам да ти признаам дека и со нас Бог во некоја смисла е милосрден. На земјата е тоа очигледно што не дозволува нашата волја потполно да дивее, како што сакаме. Сега своето милосрдие кон нас го покажува така што нас не нѐ присилува да му пристапиме поблиску и така донекаде ја ублажува нашата мака. Секој чекор кон Него повлекува кај нас страдање, како што секој чекор подлабоко во огнот се повеќе боли.
Ти беше огорчена кога еднаш додека се шетавме ти раскажував што ми рече татко ми пред првата Света Причест: погрижи се Анице за прекрасен фустан! Се друго е будалаштина. Со мајка ми секогаш се расправаа. Се срамев поради нивните несогласувања. Ах, да се срамиш, колку е тоа смешно. Нам овде ни е сеедно. Повеќе време не спијат во иста соба. Јас спиев со мајка ми, а татко ми во другата соба. Така можеше да си доаѓа дома кога сакаше. Пиеше и „испи“ сѐ што имавме. Моите постари сестри беа сместени. Живееја одвоено од нас. Така мајка ми се грижеше само за мене. Последната година татко ми често ја тепаше мајка ми. Кон мене секогаш беше добар. Еден ден дури ми ги носеше чевлите да ми ги замени бидејќи не беа доволно модерни. Во ноќта, кога мојот татко доби мозочен удар, се случи нешто што никогаш не сум ти го кажала. Сега мораш тоа да го знаеш. Вреди да се знае, бидејќи тогаш прв пат ме опседна дух, кој и сега ме мачи. Спиев кај мајка ми. Нејзиното рамномерно дишење беше доказ дека тврдо спие. Наеднаш слушнав дека некој ме вика. Некој непознат глас ме праша: „Што ќе биде ако умре татко ти?“ Искрено да ти кажам дека татко ми веќе не го сакав откако со мајка ми така постапуваше. Всушност не го сакав ни него, ни неа. Чувствував само некоја наклонетост кон оние кои ми направиле некое добро. Љубовта, без обзир на сѐ, живее само во оние души кои се во милост. Јас тогаш не бев. На таинсвеното прашање одговорив: Ах, нека умре!“ После кратко време пак го слушнав истото прашање. „Нема да умре“ – вриснав очајно. Прашањето се повтори и трет пат. Сега ми дојде пред очи како татко ми секогаш се враќаше дома пијан, како викаше, беше груб со мајка ми, како нас нѐ срамуваше пред луѓето и нѐ доведе на просјачки стап, па извикав: Мене ми е сеедно. Нека умре!“ Кога другото утро мајка ми сакаше да ја подготви собата на татко ми, вратата беше заклучена. Околу пладне со сила ја отворија. Татко ми лежеше на креветот – мртов. Добил мозочен удар. Така го изгубив татко ми.
Марта и ти ме наговоривте да пристапам во Организацијата на католички девојки. Предавањата кои таму ги слушав мене ми беа досадни. Но приредбите ги сакав. Се сеќаваш наскоро ја преземав главна улога во нив. Тоа ми ласкаше на мојата самобендисаност. И излетите ги сакав. Неколку пат дури дозволив да ме наговориш да пристапам на Исповед и Причест. На исповед никогаш немаше што да кажам. Не се чувствував грешна. Ти често ме опоменуваше: „Ако не молиш ќе пропаднеш“ Вистина малку молев и тоа многу неволно. Имаше право. Навистина, сите ние кои сме во пеколот, или воопшто не сме молиле, или премалку сме молеле. Молитвата е првиот одлучен чекор кон Бог. Посебно молитвата кон Мајката Исусова, а чие име ние тука во пеколот никогаш не сакаме да го изговориме. Молитвата упатена кон неа на ѓаволот му одзема многу души, отколку што му ги осигуруваат најголемите гревови.
Продолжувам со беснеење, молитвата е најлесното што човекот може да го направи на земјата. Всушност затоа е лесна, Бог со молитвата го поврзал спасението. Кој редовно моли, на тој Бог малку по малку му дава толку милости и сила за да се подигне од гревовите, па макар во нив да потонал. Последните години од мојот живот на земјата воопшто не молев. Никогаш. Така темелно ги упропастив милостите, без кои нема спасение. Ние овде не примаме никави милости. Смешно ќе ги одбиеме, кога би ни биле понудени. Тука нема никаква промена, Клара!
Кај вас на земјата човек може да падне од милоста во гревот, било од слабости, било од зло. Од гревот може пак да се подигне до невиност. Со смрта сѐ престанува. Дури и во поодминатите години промените стануваат сѐ по тешки и поретки. Вистина е дека човекот до последниот момент може да се определи за Бог или против Него… Но редовно се случува што во последниот час тој го сака тоа што го сакал цел живот. Добра или слаба навика му е друга карактеристика, која тогаш го повлекува со себе. Истото се случи и со мене, живеејќи потполно одвоена од Бог. Затоа при последниот повик на милост се одлучив против Него. Не беше судбоносно тоа што грешев, туку што не сакав да се ослободам од гревот. Тоа, тоа!
Се сеќавам дека многу пати ме наговараше да слушам проповеди, да читам добри книги, верски списанија. Одговарав: „Немам јас време за тоа.“ Не сакав да ја вознемирувам и онака вознемирената внатрешност. Брзо се заситив од Организацијата на католички девојки… Чувствував дека таму не припаѓам, бидејќи не ми беше дојдено да се подобрувам. Не ни претпоставуваше, иако забележуваше дека сум незадоволна и несреќна. Ми говореше: Исповеди се, па се ќе биди добро!“ Се сомневав дека е така. Но, светот, телото и ѓаволот веќе тогаш ме држеа цврсто во своите канџи. Во влијание на ѓаволот врз човекот никогаш не сум верувала. Сега ти потврдувам, таква каква што бев јас ѓаволот цврсто ме имаше во своја сопственост. Само многу молитва, жртва и трпење можеше да ме отргне од неговите „клешти“. А и тоа оди пополека. Вистина е дека и денес има опседнати, како што било и во Исусово време. Ѓаволот навистина не може целосно да ја одземе слободната волја на оние кои му се предаваат, но Бог дозволува сотоната да се вгнезди, малку по малку во душите на оние кои тврдоглаво ја одбиваат милоста.
Ние проклетите го мразиме и ѓаволот. Но тој ни угодува на тој начин што настојува сите да не довлечка тука. Вие тие стравови не можете да ги разберете. Ѓаволите се множат во светот како комарци. Луѓето заради заслепеност тоа не го гледаат. Нам не ни е лесно кога душа пристигнува во пекол. Напротив, тоа ги зголемува нашите маки. Но, омразата, омразата е нашето битоие и ние ја остваруваме по цена на сопственото трпење. Зар нема такви случаи и кај вас во светот?
Иако бегав од Бог, Тој постојано ме бараше. По природа бев човекољубива, би направила некое добро дело. А со тоа сум чекорела по патот на милоста и ја враќава на себе Божјата присутност. Така Бог ме повикуваше во Црквата. Тоа ми изгледаше како тага за татковината. Кога после напорната работа во канцеларијата водев грижа и за болеста на мајка ми, тие Божји повици беа уште посилни. Кога еднаш ќе ти успееше да ме одведеш во црква, бев толку потресена, што скоро го доживав и своето преобраќање. Заплакав, но веќе во следниот момент таа желба не ја чувствував. Трњата ја гушеа пченицата. Со изговор дека верата е само неко чувство, така јас тој повик на милост лесно го отфрлив.
Еднаш ме нападна што пред Кивотот сум изведувала некаво движење, не сум се поклонувала. Ти тоа го препиша на мојата мрзеливост. Не ни претоставуваше дека веќе тогаш воопшто не верував во Христовата присутност во Лебот. Сега верувам Клара, бидејќи тоа е така и јас верувам, како што човекот верува во бура која ја преживеал. Во меѓувреме си создадов сама за себе вера по сопствен вкус. Го прифатив мислењето – кое беше во мода во нашата канцеларија – дека човечката душа после смрта се сели од создание во создание и така продолжува животот до бескрај. Така јас го решив прашањето за задгробниот живот и целосно го смирив гласот на совеста.
Зошто никогаш не ми ја спомна Исусовата парабола за богатиот и сиромавиот Лазар, во која стои дека душата на едниот веднаш по смрта отишла во пеколот, а другата во Небото? Но мислам дека и со тоа ништо не би постигнала. Самата на себе си создадов некаков Бог кој беше доволно далеку за да не чувствувам никакво постигнување. Таквиот Бог немаше никакво небо за да ми даде и никаков пекол за да ме предупреди. Го почитував така како јас него да го оставив на мир и тој мене. Што човек сака, верувај дека е така. Со текот на годините во мене се зацврсти верувањето дека таа вера е вистинска. Така ми се даде слободно да живеам. По сопствената волја и вкус. Еднаш сепак ми се скрши вратот: тешко и долго трпење. И тоа не доаѓа од никаде. Се ми одеше непречено. Ми беше убаво. Разбираш ли сега што значи изреката: Кога Бог љуби, ни испраќа страдања?
Беше прекрасен пролетен ден, католичката лига организираше излет. Повторувам – излетите ги сакав. Но секогаш ми сметаа тие верски искажени безмислици и посета на секоја црква на која наидувавме по патот. Веќе тогаш мене не ме привлекуваше сликата на Богородица на олтарот. Една друга слика царуваше на олтарот на моето срце:сликата на Макс од соседната продавница. Всушност таа недела Макс ме повика на излет. Девојката со која редовно одел била во болница. Прифатив и отидов со него. Беше љубезен кон секоја девојка, а јас сакав да биде таков само со мене. Не, негова жена, туку негова единствена жена. Тоа сакав да бидам. За време на излетот Макс ме преплави со љубезност и хумор. Не ми беше досадно како на излетите со Католичка лига.
Следното утро ми префрли зошто не дојдов со вас на излет. Твоето прво прашање беше: дали беше на Света Литургија? Смешно! Па се договоривме да не одиме многу рано. Се сеќаваш ли што ти одговорив? Добриот Бог не е така ограничен и ситничар како свештениците. Сега велам: Бог со целата своја добрина, повеќе бара отколку сите твои духовници заедно. Но после првиот излет со Макс, уште еднаш отидов со друштвото. Беше тоа за Божиќ, на приредба. Нешто таму ме влечеше, но со душата веќе целосно се одделив. Кино, танцување, излети – тоа е замена едното за другото. Неколку пати со Макс се карав. Особено кога неговата бивша девојка излезе од болница и полуде кога дозна за мене. Ужасно ме нападна. Останав мирна и достоинствена. Тоа го импресионира Макс, па се одлучи за мене. Зборував за неа ладно и со извесно разбирање, но отворено. Ја оцрнував. Тоа е најдобра подготовка за пеколот – сотонизам во вистинска смисла на зборот. Тоа ти го раскажувам за да видиш како дефинитивно се одделив од Бог. Моето кончено отпадништво од Бог беше тоа што човек поставив на негово место. Ништо не може да го отргне така темелно Бог од нашето срце како љубовта кон личноста од другиот пол, ако се состои само во сензуална сфера. Во тоа е нејзиниот ужас и отров. Моето обожавање на Макс стана моја нова вера. Се борев против Бог. Ти на тоа не си била свесна. Ме сметаше уште за верник. Јас тоа и го сакав. И црковниот данок редовно го плаќав. Некое осигурување од таа страна, мислев дека нема да наштети. Твоите одговори често беа одлични, но јас ги отстранував. Едноставно ти не смееше да имаш право.
Пред бракот бев уште еднаш на Исповед и Причест. Така беше пропишано. Го направивме тоа и двајцата. Формалност е формалност. Ти таквите исповеди ги сметаш за невредни. Во ред, но јас и после таквата исповед имав мирна совест. Тоа беше мојата последна Света Причест. Недостојна. Со Макс убаво живеевме. Во сѐ се согласувавме. И во тоа животот да не си го оптеретуваме со деца. Макс сакаше барем едно дете, но и таа желба му ја исфрлил од глава. Убава облека, елегатно домаќинство, барови, излети со автомобил и слични забави – за тоа живеев. Секоја недела некаде заедно одевме.
Но, признавам, не бев среќна, иако секогаш слатко се смеев. Нешто ме јадеше во душата. Секогаш сум сакала после смрта за која мислев дека е многу далеку, не е ништо. Карактеристично? Вистина е тоа што еднаш го слушнав на проповед, дека Бог за најмалото добро дело кое човек ќе го направи секогаш плаќа на овој или на оној начин. Кога знае дека нема да може да плати на другиот свет, тоа го прави на овој. Така ненадејно наследив голем имот од некои тетки. Сопругот добиваше голема плата, така да убаво живеевме. Сите луѓе со кои се дружевме живееја како нас двајцата. Ако на некој излет ќе посетевме некоја црква нас нѐ интересираше само уметноста. Ако некогаш кај мене се појави побожно чувство, брзо го исфрлував. Така секој повик на милост брзо го исфрлував. Со посебно задоволство иронично ги гледав средновековните слики на кои беа прикажани пеколот: ѓавол кои ги пече душите, додека другите ѓаволи му донесуваат нови жртви.
Клара, пеколот може да се слика, но не е можно да се наслика. Сите човечки поими за него не се ни сенка од неговата стварност. Се сеќаваш ли кога еднаш се расправавме за пеколот? Ти го опишуваше како оган кој проголтува. Тогаш ти турнав под носот запалена прачка и прашав: Дали така смрди? Ти прачката лесно ја изгасна. Овде огнот никој не може да го изгаси. Ти велам, огнот за кој говори Евангелието не значи само гризење на совеста. Огнот е оган. Буквално треба да го сфатите тоа што Тој го рече: „Одете од Мене, проклети во вечен оган!“ Буквално.
Да, овој е друг оган од оној вашиот на земјата, но е оган. Нашата состојба вам ви е целосно несфатлива. Но нашата најголема мака се состои во тоа што ние никогаш нема да го видиме Бог. Чудно, во вечноста вечно да те мачи тоа што на земјата не ти било грижа. Но така е тоа. Додека ножот е на масата човекот не се вознемирува, не ја чувствува неговата острина. Но забоди му го во срцето, па ќе ја почувствува неговата острина. Така е и со нас. Сега во вечноста го чувствуваме губењето на Бог, додека тоа на земјата од далеку сме го гледале. Сите проклети во пеколот еднакво трпат.
Католиците трпат најмногу, бидејќи имале повеќе милости кои ги изгубиле. Кој грешел од злоба, потешко страда од оној кој грешел од слабости. Но никој не трпи повеќе од колку што заслужил. О, тоа да не е така! Барем оправдано би мразела!
Ти некогаш ми зборуваше дека секој свесно оди во пеколот. Се смеев на тоа. Сметав: во вистинскиот час некако на себе си ќе си помогнам. А сепак свесна на вистината која колку пати во себе ја повторував. Ана, ако ненадејно умреш, ќе одеш кај Бог неподготвена. Ќе сносиш последици. Не се преобратив. Лошата навика ме повлече. Враќањето е сѐ потешко, колку човекот постар. Така смрта ме затекна неподготвена.
Пред недела дена, говорам по вашиот начин на сметање, бидејќи тука е се поинаку, отидов со сопругот на излет. Беше недела, последниот ден на мојот живот. Уживав. Беше прекрасен сончев ден. Ме обзеде посебно чувство на среќа и задоволство. Кога вечерта се враќавме дома, мојот сопруг изгуби контрола над воланот, бидејќи го заслепи автомобил кој доаѓаше од спротивниот правец. Несреќа… и врисок: Исусе! Не беше тоа побожен повик, туку спонтан крик, кој настана од страв. Почувствува ужасна болка. Што е таа во споредба со овие маки! Затоа сѐ ми се стемни. Интересно. Тоа утро кога се подготвував за излет, ми блесна мисла: недела е, како би било ако уште еднаш одам на Литургија? Ми ѕвонеше како да ме повикуваше. Ја пресеков мислата со едно одлучно: не! Што е нека, после смртта ги преземам последиците. Сега ги сносам. Што се случи со мене после смрта, ти тоа го знаеш. Јас не знам. Ние преку редовен пат не можеме да знаеме што се случува во светот. Но знам дека во моментот на одвојување на душата од телото се најдов во некоја светлина која заслепува. Се случи како во театарот, кога сите светла во театарот ќе се изгаснат. Осветлена е само сцената, сцената на мојот живот. Душата ми се покажа во огледало: сите презрени милости од младоста до последното „не“ што го изговорив во неделното утро. Се чувствував како злосторник пред кои дефилираат неговите жртви. Да жалам? Не! Да се срамам? Не! А не можев ни да издржам пред лицето на Бог, кој го презирав. Така остана само – бегство. Тоа беше последниот суд. На тоа исто место каде што остана да лежи моето мртво тело. Невидливиот Судија рече: Оди! Како јазик со светло-син пламен паднав во пеколот.“
