Во својата катехеза на Генералната аудиенција во среда 13 октомври 2021 година, за Посланието до Галатјнаите, Папата истакна дека слободата стекната од воскреснатиот Христос не е во спротивност со културите и традициите. Катехезата ја пренесуваме во целост.
Драги браќа и сестри, добар ден!
На нашиот пат со катехезите за Посланието до Галатјаните, прецизиравме што, според свети Павле, е суштината на слободата: тоа е фактот дека, со смртта и воскресението на Исус Христос, ние сме ослободени од ропството на гревот и смртта. Со други зборови: ние сме слободни затоа што сме ослободени, ослободени со благодат – таа слобода не е купена – ослободени со љубов, што станува највисокиот и новиот закон на христијанскиот живот. Љубов: слободни сме затоа што сме бесплатно ослободени. Тоа е токму она клучното.
Денес би сакал да истакнам како оваа новост во животот нѐ отвора да го прифатиме секој народ и култура и во исто време го отвора секој народ и култура за поголема слобода. Имено, Свети Павле вели дека за оној што го прифаќа Христос, повеќе не е важно дали е Евреин или паганин. Важна е само „верата, која што дејствува преку љубовта“ ( Галатјаните 5, 6). Да веруваме дека сме ослободени и да веруваме во Исус Христос кој нѐ ослободи: тоа е вера, која дејствува преку љубовта. Оние што го оцрнуваа и клеветеа Павле – оние фундаменталисти кои дојдоа таму – го нападнаа за таа новост, сметајќи дека тој зазема таков став поради пасторален опортунизам, односно „да им угоди на сите“, сведувајќи ги на најмала можна мера барањата кои доаѓаат од неговата најстрога верска традиција. Истото го велат и денешните фундаменталисти: историјата секогаш се повторува. Како што се гледа, критиката на сметка на секоја евангелска новост не е нешто својствено само за нашите денови, туку има долга историја зад неа. Меѓутоа, Павле не молчи. Одговара со парезија (parresia) – грчки термин што значи храброст, сила – и вели: „Во луѓето ли сега барам благоволение, или во Бога? Или, пак, на луѓето ли сакам да им угодувам? Ако бев сакал да им угодувам на луѓето, немаше да бидам Христов слуга“ (Галатјаните 1,10). Веќе во неговото Прво послание до Солунјаните, тој се изрази слично, велејќи дека во својата проповед никогаш не користел „ниту прималиви збор, ниту […] помисли за корист. Ни човечка слава не баравме“ (1. Солунјаните 2, 5-6), што значи дека преправањето е вера која всушност не е вера, туку световност.
Павловата мисла уште еднаш се покажува длабока и вдахновена. Според него, да се прифати верата, значи да се одречеш не од срцето на културите и традициите, туку само она што може да ја попречи новоста и чистотата на евангелието. Зашто слободата што Господ ја стекна за нас со својата смрт и воскресение, не е во конфликт со културите, со традициите што ги имаме добиено, туку напротив, во нив носи слобода, ослободителна новост, а тоа е новоста на евангелието. Имено, ослободувањето стекнато со крштевањето ни овозможува да стекнеме потполно достоинство на Божји деца, така што додека остануваме цврсто вкоренети во нашите културни традиции, истовремено се отвораме за универзализмот на верата што влегува во секоја култура, ги препознава никулците на вистината присутна во неа и ги развива до потполна добрина, која е содржана во нив. Да прифатиме дека сме ослободени од Христос – со неговото страдање, со неговата смрт, со неговото воскресение – значи да се прифатат и доведат до полнота и различните традиции на секој народ. Вистинска полнота.
Во повикот за слобода го откриваме вистинското значење на инкултурацијата на евангелието. И која е вистинската смисла? Одговорот е: да се биде способен да се навестува Радосната вест за Христос Спасителот со почитување на она што е добро и вистинито во културите. Тоа воопшто не е лесно! Има многу искушенија што демнат каде што некој сака да го наметне сопствениот модел на живот како да е најразвиениот и најпосакуваниот. Колку грешки се направени во историјата на евангелизација кога се наметнувал само еден културен модел! Униформноста како правило на животот не е христијанска! Единство да, но униформност не! Понекогаш не се избегнувало прибегнувањето кон насилство во обид да се наметне своето гледиште. Да се потсетиме на војните. На овој начин, Црквата е лишена од богатството на многу локални изрази што ја носат со себе културната традиција на цели народи. Но, ова е целосна спротивност на христијанската слобода! Ми паѓа на памет, на пример, кога се афирмирал начинот на извршување на апостолатот во Кина кај отец Ричи или во Индија кај отец Де Нобили… [Имало такви кои говреле]: „Не, не е христијанско!“ Да, тоа е христијански, тоа е во културата на луѓето.
Накратко, визијата за слободата на Павле целосно е осветлена и збогатена со таинството на Христос, кој во своето воплотување – потсетува Вториот ватикански собор – во буквална смисла е соединет со секој човек (сп. пасторална конституција Gaudium et spes, 22). А тоа значи дека не постои униформност, туку, напротив, разноликост, различност во единство. Оттука доаѓа и должноста да се почитува културното потекло на секое човечко битие, дозволувајќи му одреден простор на слобода, кој не е ограничен со какво било наметнување диктирано исклучиво од една преовладувачка култура. Тоа значи да кажеме за себе дека сме католици, да кажеме дека сме Католичка црква: тоа не е социолошки термин по кој се разликуваме од другите христијани. Католичка е придавка што значи универзална, соборност: католицитет, универзалност. Универзална Црква, односно Католичката Црква, значи дека Црквата има во себе, во својата природа, отвореност кон сите народи и култури на сите времиња, зашто Христос се роди, умре и воскресна за сите.
Впрочем, културата по својата природа е во постојана преобразба. Само да се потсетиме дека сме повикани да го објавуваме Евангелието во овој историски момент на големи културни промени, каде изгледа дека преовладува многу напредна технологија. Ако сакаме да зборуваме за верата како што тоа се правело во претходните векови, ќе ризикувавме новите генерации да не нѐ разберат. Слободата на христијанската вера – христијанската слобода – не значи статична визија за животот и културата, туку динамична визија, динамична визија и за традицијата. Традицијата расте, но секогаш со иста природа. Затоа да не се замислуваме дека во наша сопственост е слободата. Ја добивма само како дар, кој треба да го чуваме. Самата слобода, пред сѐ бара од секој нас да биде на постојан пат, насочен кон нашата полнота. Тоа е состојбата на ходочасник, тоа е состојбата на патник, во едно постојано излегување: ослободени од ропство да чекорат кон полнотата на слободата. И тоа е голем дар што ни го даде Господ Исус. Господ нѐ ослободи од ропство и нѐ поведе на пат за да одиме во целосна слобода.
Ватикан њуз/к.мк
