23 октомври 2022 година

„Ќе ми бидете сведоци“ (Дела 1,8)

Драги браќа и сестри

Овие зборови Воскреснатиот Исус ги кажа во последниот разговор со своите ученици, пред неговото вознесение на небо, опишано во Делата на светите апостоли: „Ќе примите сила, кога врз вас ќе слезе Светиот Дух; и ќе Ми бидете сведоци во Ерусалим и во цела Јудеја и Самарија, и дури до крајот на земјата” (1,8). Ова воедно е и темата на Светскиот ден на мисиите 2022 година, која, како и секогаш ни помага да бидеме свесни на фактот дека Црквата по својата природа е мисионерска. Ова година ни дава можност да се потсетиме на неколку важни годишници од животот и посланието на Црквата: 400 години од основањето на Конгрегацијата de Propaganda Fide – денес за Евангелизација на Народите и 200 години од Делата за Ширење на Верата, кое заедно со Делото на Светото Детство и Делото на свети Петар апостол, пред сто години се признати за „Папско“.

Да се задржиме на тие три клучни изрази кои ги сумираат трите темели на животот и посланието на учениците: „ќе ми бидете сведоци“, „до крајот на земјата“ и „ќе примите сила, кога врз вас ќе слезе Светиот Дух

1. „Ќе ми бидете сведоци“ – Повик до сите христијани да сведочат за Христа

Ова е централната точка, суштината на учењето, кое Исус им ги предаде на учениците во поглед на нивното послание во светот. Сите ученици ќе бидат Исусови сведоци преку Светиот Дух кого ќе го примат: тоа ќе се случи по благодатта. Каде и да одат, каде и да се. Како што Христос е прв испратен, односно мисионер на Отецот (сп. Иван 20,21) и негов „верен сведок“ (сп. Откровение 1,5), така и секој христијанин е повикан да биде Христов мисионер и сведок. А Црквата, како заедница на Христовите ученици, нема друго послание освен да го евангелизира светот, давајќи сведоштво за Христа. Идентитетот на Црквата е да евангелизира.

Со подлабоко препрочитување на целиот текст појасно се согледуваат некои аспекти кои се трајно актуелни за посланието кое Христос им го довери на своите ученици: „Ќе ми бидете сведоци“. Со употребата на множина се нагласува заедничкото и црковното значење на мисионерскиот повик на учениците. Секој крстен е повикан во посланието на Црквата и по налог на Црквата: затоа посланието се извршува заедно, не поединечно, во заедништво со црковните заедници, а не по сопствена иницијатива. Па дури и ако има некој кој во многу специфична ситуација сам го извршува евангелизациското послание, го врши и мора секогаш да го врши во заедништво со Црквата која го испраќа. Како што поучува свети Павле VI. во Апостолскиот поттик Evangelii nuntiandi, инаку за мене многу драг документ: „Евангелизирањето за никој не е некакво осамено делување на поединецот, туку е длабоко црковен чин. Додека некој непознат проповедник, катехист или пастир го проповеда Евангелието во најоддалеченото подрачје, ја собира својата мала заедница или дели некоја Света Тајна, дури и осамен, тој врши дело на Црквата и неговата работа секако тесно е поврзана со евангелизациското делување на целата Црква, преку институционални односи, но и со невидливи врски и преку скриените корени на милосрдието“ (бр. 60).

Навистина, не е случајно што Господ ги испраќа своите ученици по двајца. Сведоштвото на христијаните за Христа има пред сè заеднички карактер. Оттука е од голема важност и постоењето на заедницата во исполнувањето на посланието, макар била и многу мала.

Понатаму, учениците се повикани да го живеат својот личен живот во духот на посланието: Исус ги испрати во светот не само да го извршуваат посланието, туку пред сè и да го живеат посланието што им е доверено; не само да сведочат, туку пред сѐ и да бидат Христови сведоци. Како што вели апостол Павле со навистина трогателни зборови: „И секогаш во телото наше ја носиме смртта на Господа Исуса, така што и животот Исусов да се открие во телото наше“ (2. Коринтјаните 4,10). Суштината на посланието е да се сведочи за Христа, односно неговиот живот, страдање, смрт и воскресение од љубов кон Отецот и човечкиот род. Не е случајно што апостолите барале замена за Јуда меѓу оние кои, како нив, биле сведоци на неговото воскресение (сп. Дела 1, 22). Христос, и тоа Христос воскреснатиот треба да го сведочиме и со него да го споделуваме животот. Христовите мисионери не се пратени да се објавуваат себеси, да ги покажуваат своите убедувачки квалитети или нивните вештини за управување. Напротив, тие имаат најголема чест, со своите зборови и дела, да го донесуваат Христос на секого, радосно и отворено навестувајќи ја Радосната вест за неговото спасение, по примерот на првите апостоли.

Затоа, на крајот, вистинскиот сведок е „маченикот“, оној кој го дава својот живот за Христа, како возврат за дарот кој Тој самиот ни го даде. „Првата причина за евангелизирање е љубовта кон Исус што ја примивме, искуството на спасението кое нè поттикнува да го сакаме сè повеќе и повеќе“ (Evangelii Gaudium, 264).

Конечно, во поглед на христијанското сведочење, останува секогаш да важи изјавата на свети Павле VI: „Современиот човек повеќе сака да ги слуша сведоците отколку учителите… или ако ги слуша учителите, ги слуша затоа што се сведоци“ (Evangelii nuntiandi, 41). Затоа, христијанскиот живот според Евангелието е основно за пренесувањето на верата. Од друга страна, останува подеднакво неопходна задача да се навестува неговата личност и неговата порака. Имено, самиот Павле VI. продолжува вака: „Навистина, проповедта е секогаш потребна како и усното објавување на пораката. […] Зборот е секогаш современ, особено кога силата Божја е носител. Токму затоа современ е и принципот на свети Павле: „Верата доаѓа од слушање“ (Римјаните 10,17), а тоа значи дека човекот доаѓа до вера токму со слушање на Словото“ ( сп. исто, 42).

Според тоа, во евангелизацијата, примерот на христијанскиот живот и навестувањето на Христа одат рака под рака. Едниот му служи на другиот. Ова се двете белодробни крила со кои секоја заедница мора да дише за да биде мисионерска. Ова потполно, доследно и радосно Христово сведоштво секако ќе биде движечка сила за растот на Црквата и во третиот милениум. Затоа, ги повикувам сите да ја повратат храброста, искреноста, онаа парезија (грчки: parrhesía) на првите христијани, за да сведочат за Христа со зборови и дела, во сите области на животот.

2. „До крајот на земјата“ – Неминлива актуелност на сеопштото послание за евангелизација

Повикувајќи ги учениците да бидат негови сведоци, воскреснатиот Господ навестува каде се испратени: „во Ерусалим и во цела Јудеја и Самарија, и дури до крајот на земјата“ (Дела 1,8). Овде многу јасно се гледа универзалното значење на посланието на учениците. Акцентот е ставен на „центрифугалното“ географско движење, речиси во концентрични кругови, од Ерусалим, кој според јудејската традиција се смета за центар на светот, преку Јудеја и Самарија, сè до „крајот на земјата“. Тие не биле испратени да се занимаваат со прозелитизам, туку да навестуваат. Христијанинот не врши прозелитизам. Делата на светите апостоли ни зборуваат за ова мисионерско движење: ни даваат прекрасна слика за Црквата која „излегува“ да го исполни својот повик да сведочи за Христос Господ, водена од Божјата промисла низ конкретни животни околности. Првите христијани, всушност, биле прогонувани во Ерусалим, па се распрснале низ Јудеја и Самарија и насекаде сведочеле за Христос (сп. Дела 8,1.4).

Нешто слично се случува и во наше време. Многу христијани се принудени да ја напуштат својата земја и да заминат во други земји поради верски прогонства, воени околности и насилство. Благодарни сме на оние браќа и сестри кои не се затвораат за страдањата, туку сведочат за Христа и Божјата љубов во земјите што ги примаат. На тоа повикува свети Павле VI, потсетувајќи на „одговорноста што мигрантите ја имаат во земјите што ги примаат“ (Evangelii nuntiandi, 21). Навистина, сè почесто гледаме како присуството на верници од различни националности го збогатува лицето на парохиите, и тие стануваат поуниверзални, покатолички. Пасторалната грижа за мигрантите, според тоа, е мисионерска активност која не треба да се занемари и која може да им помогне на локалните верници повторно да ја откријат радоста на христијанската вера што ја примија.

Зборовите „до крајот на земјата“ треба да бидат поттикнувачки предизвик за Исусовите ученици од сите времиња и секогаш одново да ги поттикнува да одат надвор од вообичаените места за да сведочат за него. Со сите погодности и благослови што ги носи современиот напредок, сè уште има географски области каде што мисионерите, тие Христови сведоци со радосната вест за неговата љубов, сè уште не пристигнале.

Од друга страна, ниту една човечка реалност нема да биде туѓа на Христовите ученици во нивното послание. Христовата црква била, е и секогаш ќе „излегува“ на нови географски, општествени, егзистенцијални хоризонти, на „гранични“ места и човечки ситуации, за да сведочи за Христос и неговата љубов на сите мажи и жени од сите народи, култури и општествени положби. Во оваа смисла, посланието секогаш ќе биде missio ad gentes, како што учи Вториот ватикански собор, затоа што Црквата секогаш ќе мора да оди подалеку, надвор од нејзините граници, за да биде сведок на сета Христова љубов. Во врска со ова, би сакал да ги спомнам и да им се заблагодарам на многубројните мисионери кои го вложија целиот свој живот во тоа, сообразувајќи ја Христовата љубов на многубројните браќа и сестри кои ги сретнаа.

3. „Ќе примите сила, кога врз вас ќе слезе Светиот Дух“ – Да му дозволиме на Духот секогаш да нè зајакнува и води

Најавувајќи им го на учениците нивното послание да бидат негови сведоци, воскреснатиот Христос им ја ветил и благодатта потребна за една таква голема задача: „Ќе примите сила, кога врз вас ќе слезе Светиот Дух и ќе ми бидете сведоци“ (Дела 1,8). И навистина, според Делата на светите апостоли, првото сведоштво за Христос, кој умре и воскресна, е поврзан со настанот на слегувањето на Светиот Дух врз Исусовите ученици: керигматско навестување, т.н. мисионерски говор на свети Петар пред жителите на Ерусалим. Ова го означува почетокот на ерата на евангелизација на светот од страна на Исусовите ученици, кои пред тоа биле слаби, исплашени и затворени. Светиот Дух ги зацврсти, им даде храброст и мудрост да сведочат за Христос пред сите луѓе.

„Како што никој не може да Го нарече Исуса Господ, освен преку Светиот Дух“ (1 Коринтјаните 12,3), така ниту еден христијанин нема да може да даде целосно и вистинско сведоштво за Христос Господ без вдахновение и помош од Духот. Затоа, секој Христов ученик мисионер е повикан да ја препознае основната важност на делувањето на Духот, да живее со него во секојдневниот живот и постојано да добива сила и вдахновение од него. И покрај тоа, токму кога се чувствуваме уморни, немотивирани, изгубени, да прибегнеме во молитва кон Светиот Дух, – сакам уште еднаш да го истакнам ова – кој има основна улога во мисионерскиот живот и да дозволиме тој да нè зајакнува и крепи, Оној што е непресушен божествен извор на нова енергија и радост за споделување на Христовиот живот со другите. „Примањето на радоста на Духот е благодат. И тоа е единствената сила што треба да ја имаме за да го навестуваме Евангелието, да ја исповедаме верата во Господ“ (Порака до членовите на Папските мисиски дела, 21 мај 2020 година). Значи, Светиот Дух е вистинскиот протагонист на посланието: Тој го дава вистинскиот збор во вистинско време и на вистински начин.

Исто така, сакаме да ги одбележиме мисиските годишници во оваа 2022 година низ призмата на Светиот Дух. Основањето на Светата конгрегација de Propaganda Fide во 1622 година беше направено со желба да се поттикне мисионерското послание на нови подрачја. Тоа беше вистински дар на Божјата промисла! Конгрегацијата одигра клучна улога за да се осигура евангелизациското послание на Црквата да биде навистина она што треба да биде, без мешање на световните власти, со цел да се воспостават оние месни Цркви кои ден денес покажуваат многу голема сила. Се надеваме дека, како и во изминатите четири века, Конгрегацијата, со светлината и силата на Светиот Дух, ќе продолжи, па дури и ќе ја интензивира својата работа за координирање, организирање и анимирање на мисионерското делување на Црквата.

Истиот Дух, кој ја води универзалната Црква, ги вдахновува обичните мажи и жени за извонредни мисии. И токму тоа се случи пред 200 години кога младата Французинка, Полин Жарико, го основа Друштвото за Ширење на Верата (Societe pour la Propagation de la Foi). Нејзината беатификација беше во оваа јубилејна година. Иако со кревко здравје и во сиромаштија, таа го прифати Божјото вдахновение да започне молитвена мрежа и собирање прилози за мисионерите, за да можат верниците активно да учествуваат во мисијата за да појдат „до крајот на земјата“. Од таа одлична идеја произлезе Светскиот ден на мисииите, кој го славиме секоја година и чии прилози од сите заедници одат во заеднички фонд преку кој Папата го поддржува мисионерското делување.

Во тој контекст, потсетувам на францускиот бискуп Шарл де Форбин-Жансон, кој го основа Делото на светото детство за промовирање на мисии меѓу децата под слоганот: „Децата ги евангелизираат децата, децата молат за децата, децата им помагаат на децата ширум светот“, како и г-ѓа Џоана Бигард, која го започна Делото на свети апостол Петар за поддршка на семинаристите и свештениците во мисиските подрачја. Тие три мисионерски дела се прогласени за „папски“ пред точно сто години. Под вдахновение и водство на Светиот Дух, блажениот Павле Мана, роден пред 150 години, ја основа сегашната Папска мисионерска заедница со цел да ги сензибилизира и анимира свештениците, посветените лица и целиот Божји народ за мисиите. Павле VI. го потврди папското признание на тоа Дело чиј член бил и самиот. Ги споменувам тие четири Папски мисионерски дела поради нивните големи историски заслуги, и затоа ве повикувам да се радувате со нив во оваа посебна година поради сето она што тие го направија и постигнаа во поддршка на евангелизациското послание на универзалната Црква и во месните Цркви. Се надевам дека месните Цркви во овие дела ќе најдат цврсто орудие за зајакнување на мисионерскиот дух кај Божјиот народ.

Драги браќа и сестри, продолжувам да сонувам за целосно мисионерска Црква и нова ера на мисионерска активност на христијанските заедници. И ја повторувам желбата на Мојсеј за Божјиот народ на нивниот пат: „О, да беа сите од народот Господов пророци” (Броеви 11,29). Да, дај Боже сите ние во Црквата да бидеме она што веќе сме по крштението: Господови пророци, сведоци и мисионери! Со силата на Светиот Дух и до крајот на земјата. Марија, Царице на мисиите, моли се за нас!

Рим, Свети Иван Латеран, 6 јануари 2022 година, на Богојавление

 

ФРАЊО