27 јули 2025 година
Блажен е оној кој не ја изгубил надежта
(сп. Сирахова 14,2)
Драги браќа и сестри!
Јубилејот што го славиме нè повикува да откриеме дека надежта, во секое време и во секоја животна доба, е извор на радост. Кога таа се обликува во огнот на долг живот, станува извор на полно блаженство.
Светото Писмо ни нуди низа примери за постари мажи и жени кои Господ ги вклучува во своите спасителни планови. Да си спомнеме на Авраам и Сара, кои, поради својата поодмината возраст, со мака поверувале во Божјото ветување дека ќе добијат дете. Нивната неплодност како да им ја одзела надежта за иднината.
Слично реагира и Захарија на веста за раѓањето на Иван Крстител: „По што ќе го познаам тоа? Зашто јас сум веќе стар, а и жена ми е во поодминати години“ (сп. Лука 1,18). Кај сите нив, староста, неплодноста и слабоста изгледа како да ја задушуваат надежта за живот и плодност. И прашањето што Никодим му го поставува на Исус, кога Учителот говори за „ново раѓање“, звучи речиси реторички: „Како може човек да се роди кога е стар? Може ли пак да влезе во утробата на мајка си и да се роди?“ (сп. Иван 3,4). И сепак, токму кога сè изгледа предвидливо, Господ ги изненадува своите соговорници со својата спасителна интервенција.
Старите лица – знаци на надеж
Во Библијата, Бог често ја изразува својата промисла обраќајќи им се на луѓе во поодминати години. Тоа не важи само за Авраам, Сара, Захарија и Елисавета, туку и за Мојсеј, кого Господ го повикува да го ослободи својот народ на осумдесетгодишна возраст (сп. Излез 7,7). Со овие избори, Бог нè учи дека во неговите очи староста е време на благослов и благодат, и дека старите лица се први сведоци на надежта. Свети Августин прашува: „Што е староста?“ и одговара: „Бог ви вели: тоа е време кога вашата сила треба да се повлече, за мојата сила да се всели во вас, за да можете, како апостолот, да кажете: ‚Кога сум слаб – тогаш сум силен‘“ (сп. Коментар на Псалм 70,11).
Фактот дека денес бројот на постари лица се зголемува е знак на времето за кое сме повикани да го препознаеме, за да го разбереме историскиот миг во кој живееме.
Животот на Црквата и светот може вистински да се разбере само во светлината на меѓугенерациска поврзаност. Прифаќањето на старите лица ни помага да разбереме дека историјата не се исцрпува во сегашноста, ниту пак се одвива во површни средби и фрагментирани односи, туку се протега кон иднината. Во Книгата Битие го читаме трогателниот настан во кој стариот Јаков ги благословува своите внуци – синовите на Јосиф – охрабрувајќи ги да гледаат во иднината со надеж, како во времето на Божјите ветувања (сп. Битие 48,8–20).
Ако е точно дека кревкоста на старите има потреба од силата на младите, исто така е точно дека младите, за да ја изградат иднината со мудрост, имаат потреба од сведоштвото на старите. Колку пати нашите баби и дедовци биле пример на вера и побожност, на граѓански доблести и општествена одговорност, на сеќавање и истрајност во искушенијата! Никогаш не можеме доволно да се заблагодариме и достојно да одговориме на ова скапоцено наследство што ни го предадоа со надеж и љубов.
Знаци на надеж за постарите лица
Јубилејот, уште од своите библиски почетоци, бил време на ослободување: робови биле ослободувани, долгови простувани, а земјата им била враќана на првичните сопственици. Бил момент на обновување на општествениот поредок по Божја волја, во кој неправдите и угнетувањата собирани со години биле укинати. Господ Исус ја обновува оваа реалност на ослободување кога, во синагогата во Назарет, го објавува благовестието на сиромашните, на слепите им го враќа видот, заробените ги ослободува, а угнетените ги изведува на слобода (сп. Лука 4,16–21).
Погледнувајќи ги старите лица низ оваа јубилејна перспектива, и ние сме повикани да ја доживееме со нив радоста на ослободување – особено од осаменост и заборавеност. Оваа година е време на благодат за тоа да се случи. Божјата верност кон своите ветувања нè учи дека староста носи со себе благослов, автентична евангелска радост што бара од нас да ги срушиме ѕидовите на рамнодушноста зад кои често се затворени старите лица. Нашите општества – во различни делови на светот – премногу лесно се навикнуваат да го исклучат овој важен и богат дел од човештвото.
Во вакви околности е потребна промена која ќе ја изрази јасно одговорноста на целата Црква. Секоја парохија, секое здружение и секоја црковна заедница е повикана да преземе водечка улога во една „револуција“ на благодарност и грижа – преку редовни посети на старите лица, преку создавање на мрежи за поддршка и молитва со нив и за нив, преку воспоставување односи кои ќе им ја вратат надежта и достоинството на оние што се чувствуваат заборавени. Христијанската надеж нè поттикнува да се осмелиме да правиме големи работи, да гледаме подалеку од постојната состојба. Во овој случај, тоа значи да придонесеме за преобразба која ќе ја врати почитта и љубовта кон постарите лица.
Поради ова, папата Фрањо сакаше Светскиот ден на бабите и дедовците и старите лица пред сè да се одбележи преку средби со оние кои се осамени. Затоа беше одлучено дека и оние кои не можат да отидат на ходочестие во Рим, „ќе можат да го добијат Јубилејниот опрост ако одвојат време за посета […] на некое осамено постаро лице […] како да одат на ходочестие кај Христос, присутен во нив“ (сп. Матеј 25,34–36) (Апостолски Поттик, Норми за добивање на Јубилејниот опрост, III). Посетата на постаро лице е можност за средба со Исус, кој нè ослободува од рамнодушност и осаменост.
Постарите имаат причина за надеж
Книгата на Сирах вели дека блажен е оној кој не ја губи надежта (сп. Сирах 14,2), јасно порачувајќи дека во текот на животот – особено ако е долг – може да се појават многу причини да гледаме назад, наместо напред. Но, како што запиша папата Фрањо за време на неговиот последен престој во болница: „Иако нашите тела се слаби, ништо не може да нè спречи да љубиме, да се молиме, да се даруваме себеси, да бидеме светли знаци на надеж едни за други, во верата“ (Ангел Господов, 16 март 2025 година). Имаме слобода која ниту една тешкотија не може да ни ја одземе: слободата да љубиме и да се молиме. Секогаш и сите можеме да љубиме и да се молиме.
Доброто што го посакуваме за нашите ближни – за сопружникот со кого сме го споделиле животот, за децата и внуците кои ги исполнуваат нашите денови со радост – не исчезнува кога нè напушта телесната сила. Напротив, токму нивната љубов ја раѓа во нас силата, носејќи ни надеж и утеха.
Овие знаци на жива љубов, која потекнува од самиот Бог, ни даваат храброст и нè потсетуваат дека „иако надворешниот човек се распаѓа, внатрешниот се обновува од ден на ден“ (2 Коринтјаните 4,16). Затоа, особено во староста, да се надеваме на Господа со уште посилна усрдна вера. Да се обновуваме секој ден преку молитвата и преку светата Литургија. Да ја пренесуваме верата што сме ја живееле низ годините – во нашите семејства, во секојдневните средби – со љубов, храбро и трпеливо: да го славиме Господа за неговата добрина, да го чуваме заедништвото со ближните, и да ги отвориме срцата за оние кои се далеку, особено за оние во потреба. На тој начин, ќе бидеме знаци на надеж во секоја доба од животот.
Од Ватикан, 26 јуни 2025 година
ПАПА ЛАВ XIV
