Еден по еден кардиналите пристигнуваат во Рим за наскоро да изберат нов Папа. Но, кој? Кардиналскиот колегиум е регионално поразновиден од кога било досега…
Од самиот почеток, различноста на Кардиналскиот колегиум беше јасно видлив проект на папата Фрањо, кој веројатно претставува еден од клучните делови на неговото црковно наследство. Речиси секоја година од својот дванаесетгодишен понтификат, папата Фрањо назначуваше нови кардинали, вкупно 149.
Кардинали, како што одреди Павле VI. во 1970 година, тие го губат правото на глас за конклава кога ќе наполнат 80 години. Според тоа, составот на електоратот може радикално да се промени во рок од неколку години. Кардиналите доаѓаат и си одат, а секој што сака папска насока да продолжи и по завршувањето на неговиот понтификат, мора и на свој начин да го обликува кругот на избирачите за „високот“ на црковната политика повторно да не се сврте во друга насока.
Сега дојде времето. Наскоро треба да гласаат кардиналните електори. Но, кој ќе стане новиот епископ на Рим? Од 135 кардинални електори кои моментално имаат право на глас, 108 се именувани од папата Фрањо, 22 од Бенедикт XVI. (2015 – 2013) и само пет од Иван Павле II. (1978 – 2005). И именувањата на папата Фрањо се особено впечатливи. Тој отиде многу подалеку од неговите претходници, како што секогаш велеше, „на маргините“ на универзалната Црква од која и самиот доаѓа.
Аргентинскиот папа ги изостави традиционално сигурните кардиналски центри, но им додели кардиналска честа на бискупи од земји кои никогаш не биле ни приближно блиску до кардиналскиот шешир: Тонга наместо Париз, Зелениот ‘Рт наместо Венеција, Монголија наместо Милано. Дали претставниците на досегашните „периферни“ помесни цркви во конклавата ќе изберат кандидат од „стариот“ евро-италијански круг?
Сепак, „преориентацијата“ на Фрањо не значи дека исходот за неговиот наследник е извесен, бидејќи кардиналите „од маргините“ не се многу поврзани меѓу себе. Тие се среќаваат многу поретко од Европејците и во никој случај не се сите на иста страна кога станува збор за „црковната политика“. Често оние што се назначени – без разлика дали се во Света Лусија, Мјанмар, Лаос или централна Африка – ја гледаат својата титула првенствено како благодарност за нивната мала или страдална локална црква и нејзините искуства, а не како можност да влијаат на изборот на Папата (или можеби можност за нивен потенцијални избори).
Сигурно мора да се земе предвид дека многу кардинали мора прво да се запознаат: кардиналот Џовани Батиста Ре е декан на Кардиналскиот колегиум и како таков ги предводи Генералните конгрегации кои секојдневно се одржуваат во периодот на „празниот (Петаров) Престол“.
Така, сега имаме кардинални електори кои се прилично неискусни во такви работи и не се познаваат или барем се познаваат многу помалку од кардиналите во претходните децении.
Од 135 кардинални електори со право на глас, 53 доаѓаат од Европа, од кои 16 се од Италија. Азија има 23 електори, Латинска Америка (вклучувајќи го Мексико) 21, Африка 18, Северна Америка 16 и Океанија 4. Интересно е што Ирска, некогаш несомнено католичка земја и народ, но денес земја сериозно погодена од скандали со злоупотреба, нема учесникот за конклавите уште од 2019 година. Од јануари и Австрија нема кардинал електор. Германија стагнира на тројца кардинали електори од 2014 година.
Деканот на Кардиналскиот колегиум, кардиналот Џовани Батиста Ре (91) и неговите помошници сигурно ќе го земат предвид факторот на близина кога наскоро ќе го одредат датумот за конклавата, која треба да започне помеѓу 15 и 21 ден по смртта или повлекувањето на Папата. Затоа, кардиналите ќе влезат во конклавата најдоцна до 12 мај. Уште еден интересен факт: само четири дена подоцна (16 мај), поранешниот надбискуп на Мадрид Карлос Осоро Сиера ќе наполни 80 години. Овој Шпанец, кој беше назначен за кардинал дури во 2016 година, го фати „последниот воз“ за учество на конклавата.
До почетокот на конклавата, од вторник, 22 април, секојдневно се одржуваат таканаречени Генерални конгрегации на кардиналите на кои можат да учествуваат и кардинали кои поради возраста повеќе не можат да учествуваат на конклавата. На овие состаноци, можат да придонесат со своето искуство и можеби дури и самите да дадат некои важни потикнувања за изборот. На првата Генерална конгрегација веќе беа присутни 60 од вкупно 252 кардинали.
Веројатно многу ќе зависи од тоа колку добро ќе се запознаат кардиналите овие денови.
На крајот, останува да се види дали овој пат некој од истакнатите кардинали ќе најде одобрение од „маргините“; може ли да се најде кардинал (kingmaker’) кој ќе може да ги обедини различните фракции и да ги насочи кон кандидат способен да освои мнозинство или на крајот кардиналите од „маргините“ ќе успеат да се согласат дека еден од нив е најдобриот избор за нов Папа.
Ќе биде возбудливо прашањето: Дали планот на Фрањо ќе продолжи да предизвикува збунетост во универзалната Црква по неговата смрт – или кардиналите сега се стремат кон смирувачки понтификат? Одлучувачки фактор, според католичкото верување, секако ќе биде Светиот Дух кога ќе дувне во Сикстинската капела во мај и, на крајот, заедно со белиот чад, Универзалната црква.
КНА/к.мк
