За време на Генералната аудиеннција на 19 мај 2021 година, која се се одржа во дворот Свети Дамас, папата Фрањо ги поттикна верниците да ја упатат молитвата „зошто“ до небесниот Отец како што тоа го прави детето со својот татко и да одат напред дури и во тешки времиња. Катехезата на Папата ја пренесуваме во целост.
Драги браќа и сестри,
Водејќи се од Катехизмот, во оваа катехеза ќе зборуваме за живото искуство на молитвата, обидувајќи се да покажеме некои многу чести тешкотии кои мора да се препознаат и надминат. Да се молиш не е лесно: има многу потешкотии при молењето. Треба да се познаваат, препознаат и надминат.
Првиот проблем со кој се соочува молителот е расеаноста (сп. ККЦ, 2729). Почнувате да се молите, а мислите лутаат, летаат на сите страни; твоето срце е на друго место, а умот таму … расеаност во молитвата. Молитвата е често придружувана со расеаност. На човечкиот ум му е тешко да се задржи само на една мисла долго време. Сите ние го доживуваме овој постојан вртлог на слики и илузии во постојано движење, кој не придружува дури и за време на спиењето. И сите знаеме дека не е добро да подлегнеме на таа неуредна склоност.
Борбата за стекнување и одржување на концентрацијата не се однесува само за молитвата. Доколку не се постигне доволен степен на концентрација, не може успешно да се учи, ниту добро да се работи. Спортистите знаат дека натпреварите се добиваат не само со физички вежби, туку и со ментална дисциплина: особено со способноста да се фокусираат и да останат со будно внимание.
Расеаноста не е нешто за што треба да чувствувате вина во вашето срце, но треба да се борите против тоа. Во традицијата на нашата вера постои една крепост, која честопати се заборава, но која е многу присутна во евангелието. Се нарекува „будност“. Исус многу го нагласува тоа: „Бидете будни. Молете се. Катехизмот изрично го споменува ова во поуката за молитвата (сп. 2730). Исус честопати ги повикува учениците на трезвен живот, воден од мислата дека порано или подоцна Тој ќе се врати, како младоженец од свадба или како господар од патување. Но, бидејќи денот и часот на неговото враќање не ни се познати, сите минути од нашите животи се скапоцени и не треба да се губат во расеаноста. Во часот, кој не го знаеме, ќе одекне гласот на нашиот Господ: блажени се оние слуги за кои ќе ги затекне вредни во тој ден, концнетрирани на она што навистина е важно. Кои не дозволиле да бидат расеани од секоја атракција што ќе им падне на ум, туку се обидувале да одат по вистинскиот пат, правејќи добро и извршувајќи ги своите задачи. Расеаност е кога фантазиите летаат и летаат… Света Тереза таа фантазија која лута низ сите страни во молитвата ја нарече „куќно лудило“ тоа е како луда жена што те тера да се вртиш во круг… Мора да ја запреме и внимателно да ја ставиме во кафез .
Нешто друго важи за сувоста. Катехизмот го опишува на овој начин: „Срцето е нечувствително, без угодување на мислите, спомените и чувствата, дури и од духовните. Тоа е момент на чиста вера, која останува со Исус во смртната борба и во гробот “(бр. 2731). Сувоста нè тера да размислуваме цел ден за Велики Петок, ноќта и Велика Сабота: Исус го нема, тој е во гробот; Исус умре: сами сме. И тоа е водечка мисла на сувоста. Често не знаеме кои се причините за сувост: тоа може да зависи од нас самите, но и од тоа дали Бог ќе дозволи одредени ситуации од надворешниот или внатрешниот живот. Понекогаш може да се случи главоболка или болка во црниот дроб да ве спречи да влезете во молитва. Причината честопати не ни е добро позната. Духовните учители го опишуваат искуството на верата како постојано изменување на периоди на утеха и пустош; моменти кога сè е лесно, додека оние други моменти се навистина тешки. Многу пати кога ќе најдеме пријател, го прашуваме: „Како си?“ – „Па, сите мои бродови потонаа“. Многу пати сме „потонале“, односно немаме чувства, немаме утеха, не знаеме како понатаму. Ова се сиви и мрачни денови – а ги има и ги има многу во животот! Но, опасноста е кога таа сивило ќе го опфати срцето: кога тоа „потонување“ ќе допре до срцето и од тоа ќе се разболи, а има и луѓе во чие срце владее сивилото. Тоа е страшно: не може да се моли, не може да се почувствува утеха во мрачно срце! Односно не е во можност да се справи со духовната сувост ако во срцето има сиво и мрачно расположение. Срцето мора да биде отворено и светло за да влезе Господовата светлината во него. И ако не влезе, мора да го чекаме со надеж. Но, не смееме да дозволиме да потоне во сивило.
Понатаму, нешто сосема друго е духовната мрзеливост (acedia), уште една мана, уште еден порок, кој е вистинско искушение и е против молитвата и воопшто против христијанскиот живот. Ацедија е „форма на немоќ поради попуштање во аскезата, намалена будност и невнимание на срцето“ (ККЦ, 2733). Тој е еден од седумте „главни пороци“ затоа што, зајакнат со презафатеноста може да доведе до смрт на душата.
Тогаш, што треба да сториме во оваа постојано изменување на воодушевување и немоќ на духот? Секогаш мора да научи да се оди. Вистинскиот напредок во духовниот живот не се состои во нижење на екстази, туку во фактот дека можеме да истраеме во тешки времиња: одиме, одиме, одиме … И ако си уморен, застани накратко и продолжие да одиш. Но, упорно. Да се потсетиме на параболата за Свети Фрањо за совршена веселба: крепоста на некој брат не се мери со небројните среќи кои посипуваат од Небото, туку во постојаното одење, па и тогаш кога не сме признати и кога со нас се постапува лошо и кога сѐ го има изгубено вкусот на почеток. Сите светци поминале низ таа “мрачна долина“ и да не се соблазнуваме, читајќи ги нивните дневници, слушаме за вечерите на безволни молитви, проживеани без никакво задоволство. Мораме да се научиме да кажеме: „Дури и ако изгледа дека Ти, Боже мој, правиш сѐ за да престанам да верувам во Тебе, напротив, продолжувам да се надевам на тебе во молитвата“. Верниците никогаш не престануваат да молат! Понекогаш може да биде како Јов, кој не прифаќа Бог да се однесува неправедно со него, протестира и се жали на него. Но, честопати дури и протестот пред Бога е начин на молитва или, како што рече една старицата, „Лутењето на Бог е еден вид молитва“, затоа што многу пати детето се лути на својот татко: тоа е еден од начините на однесување кон таткото, затоа што го признава за „татко“, се лути…
А, ние, кои сме многу помалку свети и потрпеливи од Јов, знаеме дека на крајот, на крајот од ова време на пустош во душата, во кој кон небото воздигнавме неми повици и многу од оние наши „зошто“? Бог ќе ни одговори. Не смееме да ја заборавиме молитвата во која прашуваме „зошто?“: Тоа е молитва која децата ја молат кога некои работи им се нејасни, а психолозите го нарекуваат „период на зошто“, бидејќи детето го прашува таткото: „Тато, зошто ова“? Тато, зошто тоа …? „Но, тука треба да бидеме внимателни: детето не го слуша одговорот на таткото. Таткото дури и не почнува да одговара, а детето веќе упатува уште едно „зошто“. Всушност, сè што сака е да го привлече погледот на неговиот татко кон себе; и кога ќе се налутиме малку на Бога и кога ќе почнеме да го кажуваме она зошто, ние сакаме да го привлечеме срцето на нашиот Отец кон нашата беда, кон нашата тешкотија, кон нашиот живот. Но, да, имајте храброст да му кажете на Бога: „Но, зошто?“ Затоа што понекогаш е добро малку да се налутиме, бидејќи ни помага да ги разбудиме тој синовски однос со Отецот, односот на ќерка и Отецот, однос кој мораме да го имаме со Бог. Па дури и нашите најтешки и најгорки изрази, Тој ќе ги прифати со татковска љубов и ќе ги смета за чин на вера и молитва.
Ватикан њуз/к.мк
