Во својата катехеза на Генералната аудиенција во среда, 10 декември 2025 година, папата Лав XIV зборуваше за таинството на крајот на животот, најприродниот, како што рече, а воедно и најнеприроден настан од сите. Тој поттикна да не го перцепираме како осуда или апсурдност, ниту да бегаме од него, туку да го препознаеме како „составен дел“ од животот и како светлина што „веќе свети во темнината на небото“.
Ние сме парадоксални суштества, изгубени помеѓу бистрината на умот и немоќта на срцето пред таинството на смртта. Тоа е сфаќање кое тивко се надвиснува над нас, ехо кое мора да се избегнува додека бараме засолниште во визиите на современата наука и технологија, кои ветуваат „иманентна бесмртност“, сценаријата на „трансхуманизмот“ кои се пробиваат кон хоризонтот на предизвиците на нашето време. Но, како можеме да им веруваме на овие хоризонти кога никој не може да каже дали животот без умирање е исто така среќен живот? Ова е едно од најдлабоките и најчувствителните прашања на човечкото искуство за кое папата Лав XIV размислуваше денес, 10 декември, на Генералната аудиенција одржана на плоштадот Свети Петар. Темата на катехезата – шестата за Воскресението Христово и предизвиците на современиот свет, во рамките на јубилејната серија Исус Христос нашата надеж – беше Воскресението на Исус Христос: дефинитивниот одговор на прашањето за нашата смрт, и се однесуваше на најприродниот, а воедно и најнеприроден настан од сите.
Спротивно на смртта
Папата, од една страна, ја истакна желбата за живот и вечност што ја чувствуваме за себе и за луѓето што ги сакаме; а од друга страна, тежината на смртта што ја доживуваме како осуда, како „бесмисленост“. Втората контрадикција се наоѓа во начинот на кој современото општество се однесува кон смртта: додека некогаш била придружена со ритуали и обичаи, денес таа станала табу, нешто што треба да се држи на дистанца, да се зборува за тоа со тивок глас. Честопати, дури и едноставна посета на гробишта се избегнува.
Свесен и беспомошен
Па што е смртта? Дали таа навистина го има последниот збор во нашите животи?
Ова се прашања што го мачат човекот, бидејќи само тој знае дека мора да умре. Тоа е сигурност што на некој начин го оптоварува во споредба со другите суштества. И животните страдаат – истакна Папата – но не знаат дека смртта е дел од нивната судбина. Тие не се прашуваат за смислата, целта или исходот на животот.
Земајќи го предвид овој аспект, затоа треба да мислиме дека сме парадоксални, несреќни суштества, не само затоа што умираме, туку и затоа што сме сигурни дека овој настан ќе се случи, иако не знаеме како или кога. Свесни сме, а во исто време и беспомошни. Веројатно оттука доаѓаат честите потиснувања и егзистенцијални бегства од прашањето за смртта.
„Големиот учител на животот“
Сепак, смртта може да има дури и педагошка вредност. Свети Алфонс Марија де Лигуори го забележува ова во своето познато дело Apparecchio alla morte (Подготовка за смртта), нарекувајќи ја „големиот учител на животот“. Сознанието дека таа постои и, особено, размислувањето за неа нè учи да избереме што да правиме со нашите животи, да се ослободиме од излишното, од она што нè врзува за минливите работи и да живееме свесни дека нашето земно патување нè подготвува за вечноста.
Сепак, многу современи антрополошки перспективи ветуваат иманентна бесмртност, теоретизирајќи го продолжувањето на земниот живот преку технологијата. Ова е трансхуманистичкото сценарио кое се наѕира на хоризонтот на предизвиците на нашето време. Може ли науката навистина да ја победи смртта? Покрај тоа, може ли самата наука да гарантира дека животот без умирање би бил и среќен живот?
Смртта, „составен дел“ од животот
Воскресението Христово ни го дава одговорот: тоа покажува дека смртта не е спротивна на животот, туку е негов „составен дел“, како врата што се отвора кон вечниот живот. Исусовата Пасха ни овозможува, дури и во ова време кое е сè уште полно со искушенија и страдања, да ја „предвидиме“ полнотата на она што ќе се случи по смртта.
Нова зора
Ова е убедувањето што евангелистот Лука веќе го наѕре, на крајот од тоа попладне во кое темнината ја обвиваше Голгота, и тој пишува дека беше петок, ден на подготовка, а саботата веќе настапуавше“ (сп. Лука 23,54). Оваа светлина, која го најавува велигденското утро, веќе свети во темнината на небото кое сè уште изгледа затворено и тивко, најавувајќи нов ден.
Само овој настан е способен целосно да ја осветли мистеријата на смртта. Во оваа светлина, и само во неа, она што нашето срце го посакува и на кое се надева станува вистина: дека смртта не е крај, туку премин во полна светлина, во среќна вечност.
Домот што нè чека
Воскреснатиот Исус нè престигна во големото искушение на смртта, излегувајќи победнички и подготвувајќи за секој од нас место на вечен одмор, дом каде што нè очекува полнота на живот во кој повеќе нема сенки или противречности.
Благодарение на Него, Кој умре и воскресна од љубов, можеме, со Свети Фрањо, да ја наречеме смртта наша „сестра“. Чекањето во сигурна надеж за Воскресението нè штити од стравот од засекогаш исчезнување и нè подготвува за радоста на бесконечниот живот.
„Простуваме и бараме прошка“
Поздравувајќи ги полските верници на крајот од аудиенцијата, Папата ја спомена конференцијата посветена на пораката за помирување што полските епископи им ја испратија на германските епископи пред шеесет години. Тој настан – нагласи Папата – ја промени историјата на Европа. Нека зборовите од тој документ – „Простуваме и бараме прошка“ – бидат сведоштво за народите кои денес се во конфликт дека помирувањето и простувањето се можни кога произлегуваат од заедничка желба за мир и заедничко дејствување, всушност, за доброто на човештвото – заклучи Светиот Отец.
Ватикан њуз/к.мк
