По повод Вториот светски ден на баби, дедовци и стари лица, кој Црквата оваа година го прославува на 24 јули, ја објавуваме пораката на Папата. Преводот е неофицијален.
Предраг, предрага!
Редот од Псалм 91, „Во староста ќе бидат плодни“ (ред 14) е благовест, право и вистинското „евангелие“, кое по повод вториот Светски ден на баби, дедовци и стари лица можеме да го навестиме на светот. Тоа е во спротивност со она што светот мисли за таа возраст, но и со ставот на резигнација на некои од нас, постарите, кои живеат со мала надеж и не очекуваат ништо од иднината.
Многумина се плашат од старост. Ја сметаат за еден вид болест со која е подобро да се избегнуваат сите контакти: мислат дека старите луѓе не нè засегаат и е пожелно да се држат што подалеку, можеби собрани заедно, во структури кои се грижат за нив и нѐ штитат самите да преземеме одговорност за нивна грижи. Тоа е „културата на отфрлање“: тој менталитет што прави да се чувствуваме поинакви од најслабите и да ја перципираме нивната кршливост како нешто туѓо, што ни овозможува да ги гледаме „ние“ и „тие“ како паралелни реалности. Но, всушност, долговечноста, како што учи Светото Писмо, е благослов, а постарите не се изопштени кои треба да се избегнуваат, туку живи знаци на благонаклонетоста на Бога, кој дарува живот во изобилство. Благословена е куќата во која живее старо лице! Благословено е семејството во кое се почитуваат постарите!
Староста, навистина е животна доба која не е лесно да се разбере, дури и за нас кои веќе ја живееме. Иако ѝ претстои долг пат, никој не нѐ подготви да се соочиме со неа, како малку да нѐ изненади. Поразвиените општества трошат значителни ресурси на оваа возраст од животот, но не помагаат во толкувањето: тие нудат планови за помош, но не и проекти кои им помагаат да живеат целосно [1]. Затоа е тешко да се погледне во иднината и да се воочи хоризонтот кон кој треба да се стремиме. Од една страна, ние сме во искушение да ја отстраниме староста криејќи ги нашите брчки и преправајќи се дека сме вечно млади; од друга страна, изледа дека немаме друг избор освен да живееме разочарани и да се помириме со тоа дека веќе немаме „плодови што можеме да ги донесеме“.
Со завршувањето на работниот век и со децата кои веќе се самостојни, исчезнуваат причините на кои потрошивме многу енергија. Свеста дека нашите сили се слаби или дека се појавила болест може да доведе до криза на нашата сигурност. Светот – со своето брзо темпо, со кое едвај се држиме во чекор – изгледа дека не ни остава алтернатива и нè наведува да се чувствуваме бескорисни во нашата душа. Така се издигнува кон небото молитвата на псалмот: „Не отфрлај ме на старост, кога ќе почне силата моја да исчезнува, не напуштај ме“ (70, 9).
Меѓутоа, истиот овој псалм, кој размислува за Божјото присуство во различни фази од животот, нè поттикнува да продолжиме да се надеваме: кога ќе дојде староста и побелените влакна, Тој ќе продолжи да ни дава живот и нема да дозволи злото да нè совлада. Со доверба во него, ќе наоѓаме сила да го фалиме сè повеќе и повеќе (сп. 14-20) и ќе откриеме дека стареењето не е само природно стареење на телото или неизбежен проток на времето, туку дар на долг живот. Стареењето не е казна, туку благослов!
Затоа мора да се грижиме за себе и да научиме да живееме активна старост, исто така од духовен аспект, негувајќи го нашиот внатрешен живот со грижливо читање на Божјото Слово, секојдневна молитва, редовно примање на Светите Тајни и учество во богослужбите. Покрај односот со Бога, неопходно е да се негуваат односите со другите: особено во семејството, со децата, внуците, кон кои треба да ја покажеме нашата љубов со целосна грижа и внимание; како и со сиромашните и страдалниците, на кои треба да им ја искажуваме нашата близина преку конкретна помош и молитва. Сето ова ќе ни помогне да не се чувствуваме како обични набљудувачи во театарот на светот, да не се ограничуваме на „гледање од балкон“, на „ѕиркање низ прозорецот“. Наместо тоа, ако ги изостриме нашите сетила за да го препознаеме присуството на Господ [2], ќе бидеме како „плодна маслинка во Божјиот дом“ (сп. Пс 51,8) и ќе можеме да бидеме благослов за оние кои живеат со нас.
Староста не е бескорисно време во кое човек треба да се повлече во скришно место и да ги стави веслата во чамецот, туку е време во кое треба да продолжиме да даваме плодови: пред нас е ново послание кое нè поттикнува да гледаме кон иднината. „Посебната чувствителност на нас, постарите, кои сме во постара животна доба, кон вниманието, мислите и наклонетостите кои не прават луѓе, треба повторно да стане повик за многумина. И тоа ќе биде избор на љубовта на постарите кон новите генерации“ [3]. Тоа е нашиот придонес во револуцијата на нежноста [4], духовна револуција која се води со голи раце и без оружје. Ве повикувам, драги баби и дедовци и постари лица, да станете нејзини протагонисти.
Светот минува низ време на тешко искушение, обележано прво со неочекувана и силна пандемична бура, а потоа и со војна што го нарушува мирот и развојот на глобално ниво. Не случајно војната се врати во Европа во моментот кога генерацијата што ја доживеа во минатиот век ја напушта историската сцена. И овие големи кризи можат да нè направат нечувствителни на фактот дека има други „епидемии“ и други широко распространети форми на насилство кои го загрозуваат човечкото семејство и нашиот заеднички дом.
Сето ова ја покажува потребата од длабока промена, за преобраќање што ќе ги разоружа срцата и ќе му овозможи на секој поединец да го препознае својот брат или сестра во другиот. А ние, бабите и дедовците и постарите, имаме голема одговорност: да ги научиме жените и мажите од нашето време да гледаат на другите со истото разбирање и љубовен поглед со кој ги гледаме нашите внуци. Преку грижата за нашите ближни, пораснавме во хуманоста и денес можеме да бидеме учители на мирен начин на живот исполнет со внимание на најслабите. Нашиот став може погрешно да се протолкува како слабост или мекост, но кротките, а не агресивните и експлоататорите ќе ја наследат земјата (сп. Матеј 5,5).
Еден од плодовите кои сме повикани да го донесеме е грижата за светот. „Сите сме биле во прегратките на нашите баби и дедовци, кои нè држеа во своите прегратки“ [5]; но денес е време – со конкретна помош, па дури и само со молитва – заедно со сопствените, да ги држиме на колена бројните преплашени внуци кои сè уште не ги познаваме, кои можеби бегаат или страдаат поради војната. Да ги задржиме во нашите срца – како што направи Свети Јосиф, тој благ и грижлив татко – малите од Украина, Авганистан, Јужен Судан…
Во многумина од нас созреаа мудриот и понизен свет, кој толку многу му е потребен на светот: не се спасуваме, а среќа е лебот што се јаде заедно. Да им посведочиме за тоа на оние кои се залажуваат дека со спротивставување можат да пронајдат лично исполнување и успех. Секој, дури и најслабите, може да го направат тоа: самиот факт што им дозволуваме на другите да се грижат за нас – а често и на луѓето кои доаѓаат од други земји – покажува дека заедничкиот живот во мир не само што е возможен, туку е и неопходен.
Драги баби и дедовци, драги старици и старци, во овој наш свет повикани сме да бидеме творци на револуција на нежност! Да го направиме тоа така што ќе научиме повеќе и подобро да ја користиме највредната алатка што ја имаме и која е најпогодна за нашата возраст, а тоа е молитвата. „Да станеме и ние малку молитвени поети: да уживаме во потрагата по сопствените зборови, да ги користиме оние што нè учат на Божјото слово“ [6]. Нашата самоуверена молитва може да направи многу: таа може да го придружува болниот плач на оние кои страдаат и да помогне да дојде до промени во срцата. Можеме да бидеме „постојан хор“ на едно големо духовно светилиште, каде што молитвата и пофалната песна ја поддржуваат заедницата што работи и се бори на сцената на животот“ [7].
Затоа, Светскиот ден на бабите и дедовците и старите лица е можност уште еднаш со радост да се објави дека Црквата сака да ги прослави заедно со сите оние чии денови Господ – како што вели Библијата – „изобилно им ги исполнил деновите“. Да го прославиме заедно! Ве повикувам тој Ден да го објавите во вашите парохии и заедници; да ги посетете најосамените стари лица, во нивниот дом или во домовите каде што се сместени. Да се погрижиме никој да не го живее тој ден сам. Имајќи некој да чекате може да внесе промени животот на оние кои повеќе не очекуваат ништо добро од иднината; и од оваа прва средба може да се роди ново пријателство. Посетата на осамени стари лица е дело на милосрдие во наше време!
Да ја молиме Богородица, Мајката на нежноста, сите нас да нѐ направи творци на револуцијата на нежноста, заедно да го ослободиме светот од сенката на осаменоста и злиот дух на војната.
Мојот благослов нека стигне до сите вас и вашите најблиски, со ветување за искрена близина. Ве молам, не заборавајте да се молите за мене!
Рим, Свети Иван Латерански, 3 мај 2022 година, на празникот на светите апостоли Филип и Јаков
ФРАЊО
[1] Катехеза за староста – 1. Милоста на времето и сојузот на животните доби (23 февруари 2022 година).
[2] Катехеза за староста – 5. Верност на Божјиот поход за генерацијата која доаѓа (30 март 2022 година).
[3] Катехеза за староста – 3. Старост – извор на добра за безгрижна младост (16 март 2022 година).
[4] Катехеза за Свети Јосиф – 8. Свети Јосиф – татко полн со нежност (19.01.2022).
[5] Хомилија на светата Литургија за Првиот светски ден на баби, дедовци и постари лица (25 јули 2021 година).
[6] Катехеза за семејството – 7. Додвци и баби (11 март 2015 година).
[7] Исто.
